Σάββατο 20 Σεπτεμβρίου 2008

Χαμένοι στη μετάφραση

Όταν άρχισε να προβάλλεται το "Beverly Hills 90210" στην Ελλάδα, πολλά πράγματα ήταν εντελώς διαφορετικά απ' ό,τι σήμερα.
Παρακολουθώντας (επίσημα πλέον) τα επεισόδια από την πρώτη season, είναι φανερές οι αλλαγές στη μόδα. Οι κοπέλες που πρωταγωνιστούσαν, όμορφες για τα δεδομένα της εποχής, αλλά παρ' όλα αυτά ατελείς και γήινες: με πραγματικές περιφέρειες, χυτές γάμπες, αληθινά μπράτσα (πλην της αλογομούρας "Ντόνα", που έγινε κάτι σαν America's sweetheart με την αφέλειά της και την επιμονή της να απέχει από το σεξ), λευκή επιδερμίδα (και όχι μαύρισμα του σολάριουμ), σε διάφορα ύψη και κιλά. Χαίρομαι απίστευτα που πέρασα ξυστά και γλίτωσα από τις στυλιστικές επιταγές των late '80s και early '90s, αφού τελείωνα το δημοτικό τότε και όσο να 'ναι δε θα μπορούσα να ξαίνω το μαλλί πριν το σχολείο, να φοράω σακάκια, πουκάμισα ή πουλόβερ με υπερμεγέθεις βάτες, και πλαστικά κοσμήματα. Ωστόσο ομολογώ πως δεν κατάφερα να ξεφύγω από τα κολάν με το "ποδαράκι", τα φαρδιά πουλόβερ ως το γόνατο, και τα πουκάμισα δεμένα κόμπο στη μέση. :-)

Δεν είναι όμως μόνο ο μιμητισμός ως προς τη μόδα που χαρακτήριζε τα ελληνικά δεδομένα. Η ελληνική τηλεόραση ήταν *σχετικά* παρθένα με τις υποτιτλισμένες αμερικανικές σειρές, μην έχοντας τεράστια εμπειρία στο ενεργητικό της: λίγη "Δυναστεία", ένας "Ιππότης της Ασφάλτου", αργότερα κάτι "Ντιουκς" και "Φάλκον Κρεστ", και φυσικά τα αλληλένδετα έπη της "Τόλμης και Γοητείας" και των "Ατίθασων Νιάτων".
Η μετάφραση των υπότιτλων γινόταν συχνά (για να μην πω κατά κανόνα) εξ ακοής, με χαρακτηριστική συνήθεια των άπειρων μεταφραστών να παραλείπουν ολόκληρες φράσεις ή και στιχομυθίες όταν κάτι δεν ακουγόταν πολύ καθαρά ή ήταν γρήγορο ή πολύ δύσκολο (π.χ. ιδιωματισμοί ή εκφράσεις του καθομιλούμενου λόγου) για τα δεδομένα τους.
Κάπως έτσι υποτιτλίστηκε και το "Beverly Hills", όπου ειδικά κατά τις τρεις πρώτες seasons η μετάφραση ήταν επιεικώς απαράδεκτη, και κάπου προς την τέταρτη άρχισε να στρώνει αισθητά. Μετά τα πρώτα 2-3 περιστατικά που με έκαναν να γελάω ή να φρίττω, αποφάσισα να παρακολουθώ τη σειρά με το σημειωματάριο ανά χείρας, ώστε να μη μου ξεφύγει τίποτα και να μπορέσω να τα μοιραστώ μαζί σας εδώ.

Edited to add: μετά την ευγενική παράκληση από το sourotiri, έβαλα με πορτοκαλί γράμματα τις σωστές μεταφράσεις. :-)

Να λοιπόν η συγκομιδή:
  • The sunblock's up.
    Ο ήλιος σταματάει επάνω.
    (Θα πας στην παραλία; Μην ξεχάσεις να πάρεις μαζί σου τον ήλιο. Θα τον βρεις στο επάνω πάτωμα.)
    Το αντιηλιακό είναι επάνω.
  • It only tears them further apart.
    Τα δάκρυα απομακρύνουν.
    (Ειδικά αν είναι μεγάλες οι σταγόνες.)
    Τους απομακρύνει ακόμα περισσότερο.
  • Let go of mommy, please.
    Άσε τα λεφτά, σε παρακαλώ.
    (Ασχολίαστο.)
    Άσε τη μανούλα, σε παρακαλώ.
  • When you put your fist through the dining table.
    Όταν έφερες το δείπνο στο τραπέζι.
    (Καλή όρεξη.)
    Όταν έσπασες με τη γροθιά σου το τραπέζι.
  • A peach pie.
    Ένα πιτς πάι.
    (Γιατί ρε παιδιά; Γιατί; Τόσο δύσκολο ήταν;)
    Μια ροδακινόπιτα.
  • Baby care needs a recess.
    Η φροντίδα του μωρού είναι πάνω απ' όλα.
    (Και μη μου μπαίνεις και πολύ, άντε γιατί α.)
    Χρειάζομαι ένα διάλειμμα από τη φροντίδα του μωρού.
  • The Peach Pit.
    Το στέκι του Πιτ.
    (Του Μαύρου Πητ.)
    Ή το αφήνουμε απείραχτο ως όνομα μαγαζιού, "The Peach Pit", ή αν πρέπει σώνει και καλά να το μεταφράσουμε θα το πούμε "Το κουκούτσι του ροδάκινου".
  • Right out of the box.
    Έξω από το κουτί.
    (Αν το φας μέσα στο κουτί, είναι στριμόκωλα.)
    Κατευθείαν από το κουτί.
  • Some pastries.
    Μερικές πάστες.
    (Όλοι ξέρουμε ότι οι πάστες προσφέρονται μέσα σε μικρή χαρτοσακούλα του φούρνου, μαζί με κρουασανάκια και ζαμπονοτυρόπιτες.)
    "Pastries" ονομάζονται τα γλυκίσματα με φύλλο ή ζύμη.
  • I've got a treehouse on Pineapple Mountain.
    Έχω ένα σπίτι πάνω στο φοίνικα.
    (Τραβάς τα μαλλιά σου, ή δεν τα τραβάς; Πείτε μου!)
    Έχω ένα δεντρόσπιτο στο βουνό Pineapple.
  • Anything goes.
    Το ίδιο κι ο κόσμος που πάει.
    (Πού το βρήκες χρυσή μου όλο αυτό;;)
    Όλα παίζουν / Όλα είναι πιθανά.
  • Let's take a road trip.
    Πάμε μια βόλτα στο δρόμο.
    (Vamos a la playa.)
    Πάμε ένα ταξίδι με το αυτοκίνητο.
  • The Zen of Surfing.
    Το Ζενίθ του σέρφινγκ.
    (Δεν είχε γίνει μόδα ακόμα το ζεν. Κι ύστερα ήρθαν οι μέλισσες.)
  • The Ladies' Room.
    Το δωμάτιο των γυναικών.
    (Ρουμς του λετ.)
    Οι γυναικείες τουαλέτες.
  • In the hamper.
    Μέσα στη ντουλάπα.
    (Δε θέλω να ξέρω πώς μυρίζει μέσα σ' αυτή τη... ντουλάπα.)
    Μέσα στο καλάθι με τα άπλυτα.
  • Wardrobe guideline.
    Οδηγίες ιματιών.
    ("That's not even a wooooooord!!!" που θα 'λεγε κι η Μόνικα από τα "Φιλαράκια".)
    [βίντεο εδώ, επίμαχη σκηνή στο 06:56]
  • A wet bar.
    Στρώμα νερού.
    (Γκουχ γκουχ. Και μετά λένε για μένα ότι έχω απωθημένα.)
    "Μπαράκι" -> Πάγκος ή ντουλάπι με νεροχύτη, για ανάμειξη αλκοολούχων ποτών.
  • Vivien Leigh.
    Βίβιαν Λέιφ.
    (Ωχ το μάτι μου.)
    Βίβιαν Λι.
  • The Grim Reaper.
    Ο Μουτζούρης.
    (Και το άλλο μάτι μου.)
    Ο Θάνατος (συνήθως απεικονίζεται με το δρεπάνι).
  • Has anybody seen my Cliff's Notes?
    Είδε κανείς τις σημειώσεις του μαθήματος του Κλιφ;
    (Πού να τις δω καλέ που στραβώθηκα;)
    Είδε κανείς το σχολικό μου βοήθημα;


by Saigon

Τετάρτη 17 Σεπτεμβρίου 2008

ΑπωTVημένα

Ίσως είχατε προσέξει ότι, σε κάποιο παλαιότερο post, ανέφερα το πώς δεν έχω παρακολουθήσει τα κατά καιρούς σίριαλ σε αντίθεση με τους συνομηλίκους μου. Το πρώτο σίριαλ που είδα με θρησκευτική αφοσίωση (τόσο ώστε να ρυθμίζω όλο το πρόγραμμα της δουλειάς μου γύρω από αυτό) ήταν το θρυλικό "Παρά Πέντε". Κατά τα άλλα, είμαι φανατική (όπως ακριβώς και ο Baygon - κύλησε ο τέντζερης και βρήκε το καπάκι, σαν να λέμε) με τα πολυαγαπημένα "Φιλαράκια", όμως δεν τα έβλεπα συστηματικά στην τηλεόραση. Τα είδα όλα μαζεμένα όταν πια η σειρά είχε τελειώσει...
Ας το πιάσω όμως από πιο παλιά.

Πολλά από τα δημοφιλή σίριαλ ήταν δική μου επιλογή να μην τα παρακολουθήσω ποτέ, για λόγους αισθητικής. Όλα τα μεταγγλωτισμένα σκουπίδια, όπως και το σύνολο των έργων από Φώσκολο, Μανουσάκη, Ζιώγα, Ανδριανού, απερρίφθησαν χωρίς δεύτερη σκέψη γιατί δε με εξέφραζαν σε τίποτα και προσέβαλαν τη νοημοσύνη μου. Οι απογευματινές σαπουνόπερες τύπου "Έρωτας", "Βέρα στο δεξί", "Για μια θέση στον ήλιο" και λοιπά, με άφησαν ομοίως αδιάφορη. Με αποκορύφωμα, φυσικά, τη "Μαρία την άσχημη", που μέχρι πρότινος εσφαλμένα νόμιζα πως ήταν το χειρότερο σίριαλ στα χρονικά της ελληνικής τηλεόρασης. Έκανα λάθος! Ήρθε το "Μια στιγμή, Δυο ζωές" να με διαψεύσει. Δεν γίνεται πιο κάτω από δω, που λέει κι ο στίχος.

Υπήρξαν όμως και κάποια πράγματα που πραγματικά θα ήθελα να τα δω, αλλά δε μπόρεσα... επειδή δε με άφηναν οι γονείς μου. Θεωρούσαν πως δεν είναι κατάλληλα για την ηλικία μου, ή πως το περιεχόμενό τους θα με παρέσυρε σε ασωτίες χάριν μιμητισμού. Η μπάλα πήρε την "Αναστασία", τα "Μπακούρια", το "Λόγω Τιμής", το "Είμαστε στον αέρα", το "Τελευταίο Αντίο", το "Η αγάπη άργησε μια μέρα", τα "Φιλαράκια" βεβαίως-βεβαίως, μέχρι και το "Κομφούζιο", και φυσικά σκύλιαζα που την επόμενη μέρα στο σχολείο όλοι συζητούσαν γι' αυτά με ενθουσιασμό κι εγώ ήμουν στην απ' έξω. Το μόνο που κατάφερα να ξεκλέψω στα κρυφά ήταν μερικά επεισόδια από το "Beverly Hills 90210", το οποίο υπό κανονικές συνθήκες ανήκε στη μαύρη λίστα των πλέον απαγορευμένων θεαμάτων!
Και κάπως έτσι μου έμειναν μερικά απωθημένα.

Όταν λοιπόν πριν λίγους μήνες είδα τις διαφημίσεις για την επανάληψη του "Beverly Hills", το καταχάρηκα για πολλούς λόγους:
Πρώτον, επιτέλους θα το έβλεπα με την ησυχία μου, έστω και τόσο αργά, χωρίς ντροπή και όνειδος! Ο Woody έδειξε άπειρη κατανόηση και τον ευχαριστώ γι' αυτό. :-)
Δεύτερον, ήταν μια πολύ καλή ευκαιρία να απαλλαγώ από ένα (έστω) απωθημένο του παρελθόντος. Να μπορώ να λέω ότι το έχω δει, βρε αδερφέ!
Τέλος, το φετινό καλοκαίρι από την αρχή ήταν με διάφορους τρόπους στραμμένο προς το παρελθόν και σημαδιακό και γενικώς ένα πολύ σημαντικό turning point... περισσότερες λεπτομέρειες θα πω κάποια άλλη φορά, σύντομα. Ήταν όμως τέλεια να βλέπω ότι δεν είμαι μόνη μου σ' αυτή τη στροφή προς το παρελθόν! Μέχρι και το πρόγραμμα του ALPHA ήταν ρετρό και νοσταλγικό, με "Melrose Place", "Baywatch" και "Beverly Hills 90210" απανωτά!


Το παρακολουθώ λοιπόν, αυτό το τελευταίο, με πάθος, όποτε μπορώ! Έχω χάσει αρκετά επεισόδια με τις αποδράσεις σε διακοπές και θάλασσες και εκδρομές και με τα μαθήματα που έκανα όλο το καλοκαίρι, ωστόσο έχω μαζέψει μερικά μαργαριτάρια από τους (ελεεινά) μεταφρασμένους υπότιτλους, και θα τα αναρτήσω μέχρι το τέλος της εβδομάδας για να γελάσουμε όλοι μαζί. LOL

Σχολιάστε, μη ντρέπεστε. Εγώ πάντως δε ντρέπομαι καθόλου. :-P

by Saigon

Σάββατο 6 Σεπτεμβρίου 2008

On the move

Αν τόσον καιρό αναρωτιόσασταν
γιατί οι δρόμοι της Θεσσαλονίκης ευωδιάζουν...
Να η απάντηση που ψάχνατε! LOL
Πάρα πολύ έξυπνο, μπράβο σ' αυτούς που έξυσαν
και εξαφάνισαν το 'Σ', και δεν περιορίστηκαν μόνο
στη μια πλευρά του οχήματος.
Το περιποιήθηκαν γύρω-γύρω, τιμώντας τους αισθητικούς κανόνες
περί συμμετρίας και ομοιομορφίας!

by Saigon